Το Πραγματικό Σκάνδαλο με το Κρέας Αλόγου

ανάλυση σχετικά με τις πραγματικές διαστάσεις του διατροφικού σκανδάλου

λωρίδα τεχνητού bacon

Στο πρώτο εξάμηνο του 2011 δημοσιεύτηκε σε αρκετές ιστοσελίδες η είδηση ότι επιστήμονες δημιούργησαν τεχνητό κρέας από εμβρυικά κύτταρα των μυών μιας γαλοπούλας, από ορό βοοειδούς και χιτοζάνη. Περίπου τον ίδιο καιρό Οργανισμός Γεωργίας και Τροφίμων των Ηνωμένων Εθνών (FAO) μάθαμε ότι ξεκίνησε να χρηματοδοτεί προγράμματα για την προώθηση της κατανάλωσης και της εκτροφής εντόμων στη νοτιοανατολική Ασία και την Αφρική, όπου «ήδη δυο εκατομμύρια άνθρωποι περιλαμβάνουν τα έντομα στο καθημερινό τους διαιτολόγιο». Στα τέλη του 2012 έγινε γνωστό ότι σε αρκετά προϊόντα που πωλούνται ως προερχόμενα από βοοειδή περιέχουν ποσότητες από αλογίσιο κρέας. Πως συνδέονται όλα τα παραπάνω; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

άνθρωπος των αρχών του 20ου αιώνα

Η κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών παρά το γεγονός ότι προωθείται ως ζωτική για τον άνθρωπο στη πραγματικότητα πρόκειται για μια υπερ-προβεβλημένη και σε ένα βαθμό παραπλανητική άποψη η οποία στηρίζεται στις διατροφικές ανάγκες παλαιότερων εποχών, κυρίως στο μοντέλο ζωής όπως σχηματοποιήθηκε με το ξεκίνημα της περιόδου της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης. Μέχρι τότε η κατανάλωση των ζώων ως τροφή περιοριζόταν σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου και αφορούσε ένα μόνο τμήμα του ανθρώπινου πληθυσμού ο οποίος κατοικούσε σε περιοχές όπου υπήρχαν πληθυσμοί ζώων. Σε γενικές γραμμές ακόμα και με την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας η κυριαρχική εκμετάλλευση του ανθρώπου πάνω στα ζώα ήταν ορθολογική στο βαθμό που η ένταση της στηριζόταν κυρίως σε εποχιακά ή τελετουργικά (θρησκευτικά) κριτήρια και όχι τόσο σε οικονομικά. Αυτό γίνεται φανερό από την αξία που πρακτικά κατείχε ο ιδιοκτήτης του ζώου και την οποία μπορούσε να ανταλλάξει με πληθώρα άλλων αγαθών είτε να την εξαργυρώσει στα πλαίσια μιας θυσίας ως προσφορά στη κοινότητα κτλ. Όσο και αν μας είναι απεχθής η φρασεολογία αυτή, η πραγματικότητα τότε ήταν για τα ζώα πιο βιώσιμη καθώς τόσο το οικόσιτα όσο και τα κοπάδια των ζώων αντιμετωπίζονταν στα πλαίσια μιας "λογικής" χρήσης ενώ η σχέση των ανθρώπων με αυτά ξεπερνούσε το επίπεδο του χρήστη και μπορούσε να καταστεί ακόμα και προσωπική (ονοματοδότηση ζώων, αναγνώριση προσωπικότητας, ευφυΐας κτλ.) ακόμα και στην περίπτωση που προορίζονταν για τροφή. Υπήρχε κατά κάποιο τρόπο ένα είδος σεβασμού στο ζώο και ακόμα και μέσα στην υποκριτική λύπη που μπορεί να έδειχναν ότι ένιωθαν όταν αναγκάζονταν να τα σφάξουν το πιθανότερο είναι ότι υπήρχαν ψήγματα ειλικρίνειας. Με λίγα λόγια, πριν την εκβιομηχάνιση της γενοκτονίας τους, τα ζώα δεν υπέφεραν στον ίδιο βαθμό και στην ίδια συχνότητα όπως αργότερα. Αντίστοιχα, ο άνθρωπος δεν υπέφερε στον ίδιο βαθμό από τις ασθένειες που σήμερα τον έχουν περικυκλώσει ασφυκτικά καθώς η ανάπτυξη τους συνδέεται άμεσα με τη εξέλιξη της κατανάλωσης των ζωικών πρωτεϊνών (και καλώ όποιον έχει τη δυνατότητα να με διαψεύσει). Υπέφερε βέβαια από την εκμετάλλευση του από τον ίδιο τον άνθρωπο αλλά αυτή είναι μια ανάλυση που ξεπερνάει αυτό το κείμενο (και είναι γνωστή ως ταξική).

μια απαραίτητη συμμαχία

Το ξεκίνημα της χιλιετίας που διανύουμε βρήκε το πλανήτη στη δίνη μιας σειράς διατροφικών «σκανδάλων» και επιδημιών που σχετίζονται με τον ίδιο τον τρόπο της σίτισης των ζώων όσο και με τον τρόπο διαβίωσης τους. Μια σειρά από ταινίες ντοκιμαντέρ αποκάλυψαν τη πραγματική διάσταση του ζητήματος το οποίο είχε ήδη από δεκαετίες αποτελέσει αντικείμενο πάλης για οργανώσεις όπως το μέτωπο για την απελευθέρωση των ζώων. Από τη πλευρά τους τα κράτη λειτούργησαν ως προωθητικά όργανα των φαρμακοβιομηχανιών που βρήκαν την ευκαιρία να αποκομίσουν τεράστια κέρδη πουλώντας σκευάσματα αμφιβόλου αποτελεσματικότητας ενώ στα κρούσματα που σχετίζονταν με την ασθένεια των ίδιων των ζώων αντί να γίνει προσπάθεια για την εύρεση κάποιου είδους θεραπείας επιλέχτηκε ο εφιαλτικός τρόπος της εξόντωσης οδηγώντας εκατομμύρια κότες, αγελάδες και γουρούνια σε βίαιο θάνατο.

Ερχόμενοι στο πιο πρόσφατο «σκάνδαλο» με τη ανακάλυψη DNA αλόγου σε προϊόντα που οι εταιρείες που τα παράγουν ισχυρίζονταν ότι περιείχαν άλλο ζώο μπορεί να διαπιστώσει κανείς μια συντονισμένη προσπάθεια για την ευρύτερη νομιμοποίηση της κατανάλωσης ενός ακόμα ζώου στη συνείδηση του κόσμου και φυσικά την ισχυροποίηση της κρεατοφαγίας στο σύνολο της. Ενδεικτικά προς αυτή τη τάση, δεν πάει πολύς καιρός που μάθαμε ότι σε διάφορα μέρη της Ελλάδας κτηνοτρόφοι έχουν εντάξει στις δραστηριότητες τους και τα την εκτροφή βούβαλων (ένα μεγάλο βοοειδές).  Έτσι μπορεί πλέον κάποιος να βρει κεμπάπ από βουβάλι ακόμα και σε γειτονιές της Αθήνας. Αλλού, η στρουθοκάμηλος εκτρέφεται συστηματικά και υπάρχουν αρκετοί καταναλωτές που «απολαμβάνουν» τα τεράστια αυγά τους ή και το κρέας αυτού του πραγματικά μεγάλου πτηνού. Η κατανάλωση αλόγου βέβαια σκοντάφτει σε μια σειρά από ταμπού που έχουν να κάνουν περισσότερο με την εικόνα που έχουν οι περισσότεροι για το ζώο (μικρό μου πόνυ) παρά στην ίδια την ουσία και την γεύση (sic) της σάρκας του. Ορισμένοι μάλιστα ισχυρίζονται ότι το αλογίσιο κρέας είναι ανώτερο του βόειου ή του χοιρινού. Η άποψη αυτή είναι μάλλον διαδομένη και σε άλλα μέρη.

ο Hartwig Fischer απολαμβάνει τα λαζάνια του

 Ένας γερμανός βουλευτής προσφατα έφαγε δημοσίως μια μερίδια λαζάνια με κιμά αλόγου για να υποστηρίξει την άποψη ότι είναι απόλυτα νόστιμο και φυσικά υγιεινό προτείνοντας μάλιστα όσες ποσότητες προϊόντων που περιέχουν αυτό κρέας αποσυρθούν από τα σούπερ μάρκετ να δοθούν στους φτωχούς, επιβεβαιώνοντας χωρίς προκάλυψη τα ταξικά χαρακτηριστικά που μπορούν να αποδοθούν κατά συνθήκη ακόμα και στην κατανάλωση τόσο «εξεζητημένων εδεσμάτων» όπως αυτό. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να γεμίσει σελίδες ολόκληρες αναφερόμενος στην οικονομική πλευρά αυτής της ιστορίας αλλά θα γυρνούσαμε πάλι στο κριτική του καπιταλισμού ένα θέμα που δύσκολα μπορεί κάποιος να πιάσει πόσο μάλλον να εξαντλήσει σε ένα κείμενο.

Αυτό που έχει ειδική σημασία σε αυτή την υπόθεση κρύβεται πίσω από τα δύο γεγονότα που αναφέρθηκαν στην αρχή (και ίσως υπάρχουν και άλλα που δεν έχουν υποπέσει στην αντίληψη μου). 

Το πρώτο γεγονός έχει να κάνει με την είδηση ότι επιστήμονες δημιούργησαν τεχνητό κρέας. Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος, γιατί βρε αδερφέ να φτιάξουν κρέας στο εργαστήριο, δεν τους φτάνει τόσα ζώα που σκοτώνουν; Η απάντηση είναι όχι, καθώς η κατανάλωση του κρέατος έχει τόσο πολύ αυξηθεί που από ότι φαίνεται ούτε η γενοκτονία των ζώων δεν αρκεί πλέον να θρέψει τους κρεατοφάγους αυτού του πλανήτη. Έτσι οι επιστήμονες εξετάζουν κι άλλες εναλλακτικές. Το εργαστηριακό κρέας μπορεί μελλοντικά να αποτελέσει μια καταναλωτική επιλογή για τις «κατώτερες μάζες» του πληθυσμού ως φθηνότερο, απαλλαγμένο από σύνθετες ενώσεις, εμπλουτισμένο με άλλα συστατικά, συντηρητικά κτλ.

τζιτζίκια a la carte

Το δεύτερο γεγονός έχει να κάνει με τη στροφή στη κατανάλωση εντόμων που είναι σχετικά διαδεδομένη σε χώρες τις Ασίας και της Αφρικής η προώθηση της οποίας μάλιστα χρηματοδοτείται από τον OHE όχι βέβαια για κάποιο άλλο λόγο αλλά για να συντηρήσουν τα αποθέματα που προορίζονται για την διατροφή των ευρωπαίων και των αμερικάνων που θεωρούν την κατανάλωση εντόμων απαράδεκτη καθώς τα έχουν συνδέσει με τη βρωμιά και τη διάδοση των ασθενειών. 

Επειδή όμως από ότι φαίνεται αυτά δεν αρκούν για να καλυφθούν οι ανάγκες των δυτικών για κρέας αναγκαστικά επιλέχθηκε να εισέλθει στην αγορά ένα είδος ζώου που έχει πολλά οφέλη για την οικονομία καθώς είναι μεγάλο (άρα μπορεί να παράγει ικανές ποσότητες κρέατος), εξημερωμένο και σχετικά εύκολα διαθέσιμο για… κατανάλωση: το άλογο. Το γεγονός ότι οι βρετανοί αντέδρασαν τόσο έντονα όταν αντιλήφθηκαν ότι τρώνε αλογίσιο κρέας δεν έχει να κάνει τόσο με πιθανά προβλήματα υγείας που μπορεί να αποκτήσουν αλλά με το ταμπού της κατανάλωσης αυτού του είδους αφού θεωρούν τα άλογα οικόσιτα και σχετίζονται με αυτά, είναι δηλαδή περισσότερα συνδεδεμένα στη συνείδηση τους ως ζώα συντροφιάς παρά ως τροφή. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι αυτή η αντίληψη δεν μπορεί να διαμορφωθεί διαφορετικά. Λίγα χιλιάδες χιλιόμετρα πιο κάτω, αρκετοί γάλλοι θεωρούν το αλογίσιο κρέας εξαιρετικό έδεσμα στο οποίο έχουν αφοσιωμένα ειδικά καταστήματα που απευθύνονται σε μερακλήδες κρεατοφάγους οι οποίοι δεν θα διστάσουν να πληρώσουν ακριβά για μια μπριζόλα από φρέσκο αλογίσιο (ουφ!) κρέας. Οι ρουμάνοι επίσης (ο οποίοι φέρονται ως εκείνοι που από τους οποίους ξεκίνησε η «μόδα») δεν φαίνεται να έχουν κανένα πρόβλημα και μη μου πείτε ότι οι έλληνες έχουν γιατί η φήμη ότι το γάλα της γαϊδούρας είναι το καλύτερο που μπορεί να πιει ο άνθρωπος κυκλοφορεί εδώ και χρόνια ανάμεσα στους θιασώτες της κατανάλωσης ζωικών πρωτεϊνών (και συγνώμη αν συμμετέχω κι εγώ στην ευρύτερη διάδοση της). Ο ΕΦΕΤ μάλιστα δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερο θέμα με την πρόσφατη ανακάλυψη DNA αλόγου σε πολλά προϊόντα της αγοράς. Ακόμα και τα κεφτεδάκια του IKEA επέστρεψαν πανηγυρικά για να ξεγελάσουν την πείνα στη παραζάλη των πελατών του. 

Το πρόβλημα άλλωστε δεν είναι η κατανάλωση του ίδιου του αλογίσιου κρέατος αλλά της αναλγητικής ουσίας φαινυλοβουταζόνη που ανιχνεύθηκε σε πολλά από τα προϊόντα που ανακαλύφθηκε το DNA και προδίδει την προέλευση των αλόγων (ώριμα ζώα κούρσας) και η οποία κρίνεται εξαιρετικά επικίνδυνη για τον άνθρωπο (ίσως είναι και για το ζώο αλλά μπορείτε φαντάζομαι να αντιληφθείτε πως είναι να σε ταΐζουν αναγκαστικά ή να σου κάνουν ενέσεις και να μην μπορείς να μιλήσεις). Ένα άλλο ερώτημα που εγέρθηκε επίσης ήταν σχετικά με το περιεχόμενο των προϊόντων που ισχυρίζονται ότι περιέχουν ένα ποσοστό βόειου κρέατος και τι άραγε είδος κρέατος είναι το ποσοστό που περισσεύει (καθώς σε πολλά αποκρύπτεται ακόμα και αυτή η πληροφορία από την ετικέτα τους).

Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι το ξέσπασμα του διατροφικού «σκανδάλου» με το DNA αλόγου σε προϊόντα τα οποία οι εταιρείες που τα παρήγαγαν ισχυρίζονται ότι περιείχαν άλλα είδη ζώων αποτελεί ένα είδος προώθησης μέσα από έναν εκ πρώτης όψης παράδοξο τρόπο, του αλόγου ως ζώο προς μαζική κατανάλωση στο δυτικό κόσμο και πρόκειται ίσως για την επίσημη έναρξη της γενοκτονίας και αυτού του είδους (καθώς ανεπίσημα φαίνεται ότι έχει ήδη ξεκινήσει). Είναι σίγουρο ότι η κατανάλωση αλόγου δεν θα απαγορευτεί παρά θα δημιουργηθεί το νομικό πλαίσιο (σε επίπεδο κρατών και ΕΕ) για την περαιτέρω «ανάπτυξη» αυτού του τύπου κατανάλωσης με καθιέρωση προδιαγραφών εγκαταστάσεων, θανάτωσης, επεξεργασίας διατήρησης και διακίνησης τους. Ένα συνολικό πλαίσιο για όλα τα ζώα που εκτρέφονται έτσι κι αλλιώς ήδη ισχύει. 

Αν τα άλογα μπορούσαν να αντιληφθούν αυτό που γίνεται αυτό τον καιρό στις πλάτες τους θα έτρεχαν να εξαφανιστούν – με όση δύναμη κρύβουν στα μακριά τους πόδια. Όσο για εμάς, η επιλογή υπάρχει πάντα να αντικαταστήσουμε –μια και καλή- τη κατανάλωση των ζωικών τροφών με φυτικές είτε να την περιορίσουμε στα επίπεδα του πραγματικά απαραίτητου ήτοι περί 1% από αυτό που καταναλώνουν οι περισσότεροι σήμερα. Εξάλλου οι περισσότεροι vegan χορτοφάγοι δεν παραπονιούνται σχεδόν ποτέ ότι τους λείπουν οι πρωτεΐνες. Αν μάλιστα το περισσότερο χρόνο της ημέρας κάθεστε μπροστά σε έναν υπολογιστή ή μία τηλεόραση και τρώτε μηχανικά σχεδόν χωρίς να μασάτε τη τροφή το σίγουρο είναι ότι το σώμα σας θα σας ευγνωμονεί που το απαλλάσσετε από ένα τόσο ισχυρό δηλητήριο όπως είναι η αχώνευτη ζωική πρωτεΐνη.

και όχι πράσσειν άλογα

http://veganfasting.blogspot.gr/